25 Aralık 2024 tarihli ve 32763 sayılı Resmi Gazete’de temel olarak Mali Eylem Görev Gücü (Financial Action Task Force – FATF) standartlarına uyum sağlanması amacıyla Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (“MASAK”) mevzuatında çeşitli düzenlemeler yapılmış olup yapılan bu düzenlemeler ile beraber kripto varlık hizmet sağlayıcılarının (“KVHS”) yükümlülükleri hakkında önemli değişiklikler yapılmıştır. Söz konusu değişiklikler aşağıda listelenen ilgili MASAK mevzuatında yapılmıştır.
Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik (“Tedbirler Yönetmeliği”),
Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik (“Uyum Programı Yönetmeliği”),
Mali Suçlar Araştırma Kurulu Başkanlığı Elektronik Tebligat Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (“Tebligat Yönetmeliği”),
Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 5) (“5 Sıra No’lu Tebliğ”), ve
Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 19) (“19 Sıra No’lu Tebliğ”).
“Finansal Kuruluş” Statüsü
Tedbirler Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikler ile beraber, KVHS’ler “finansal kuruluş” olarak tanımlanarak finansal kuruluşların tabi olduğu yükümlülüklere tabi kılınmıştır. Böylelikle KVHS’lerin yükümlülükleri halihazırda finansal kuruluşların tabi olduğu yükümlülükler ile paralel olacak şekilde belirlenmiş ve dolayısıyla yükümlülükleri ikincil MASAK mevzuatı açısından artmıştır. Bu sebeple KVHS’lerin finansal kuruluşlar gibi hareket ederek operasyonel ve yazılımsal olarak gerekli güncellemeleri yaparak yükümlülüklerine uygun hareket etmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, “finansal kuruluş” olarak tanımlanan kuruluşlara tanınan bazı kolaylıklar KVHS’lere de uygulanacaktır. Örneğin, “finansal kuruluş” olarak tanımlanan kuruluşlar “üçüncü tarafa güven” ilkesinden faydalanarak müşteri ediniminde kolaylaştırılmış imkanlara sahiptir ve dolayısıyla bu imkan KVHS’ler için de uygulama bulabilecektir.
Seyahat Kuralı (Travel Rule)
KVHS’lerin aracılık ettiği 15.000 (on beş bin) Türk Lirası ve bu tutarı aşan kripto varlık işlemleri ile 15.000 (on beş bin) Türk Lirası altında kalan tutardaki kripto varlık işlemlerinde alıcı ve göndericiye ilişkin mesajlarda bulunması zorunlu olan birtakım bilgilere Tedbirler Yönetmeliği’nde yer verilmiştir. Bu bilgiler kimlik bilgileri (ad-soyad, ticaret siciline kayıtlı tüzel kişi unvanı, diğer tüzel kişiler ve tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin tam adı), cüzdan bilgileri (cüzdan adresi, cüzdan adresinin bulunmadığı durumda işlemle ilgili referans numarası) ve göndereni belirlemeye yarayan bilgileridir (adres veya doğum yeri ve tarihi veya müşteri numarası, vatandaşlık numarası, pasaport numarası, vergi kimlik numarası gibi göndereni belirlemeye yarayan bilgilerden en az biri). 15.000 (on beş bin) Türk Lirası ve bu tutarı aşan işlemlerde gönderene ait söz konusu bütün bilgilerin mesajlarda yer alması ve KVHS’ler tarafından teyit edilmesi gerekmektedir. Alıcı açısından ise kimlik ve cüzdan bilgilerinin mesajlarda bulunması yeterli olup, bu bilgilerin teyit edilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır. 15.000 (on beş bin) Türk Lirası altında kalan tutardaki kripto varlık işlemlerinde ise alıcı ve gönderene ait kimlik ve cüzdan bilgilerine yer verilmesi yeterli olup, bilgilerin teyit edilmesine gerek yoktur. Mesajlarda bilgi eksikliği olması durumunda KVHS’ler bu eksikliğin tamamlanmasını istemelidir. Bu eksiklerin giderilmemesi durumunda ise söz konusu transfere ilişkin kripto varlıkları iade etmelidir. FATF’in tavsiyelerinde yer alan bu yükümlülük; kripto varlıkların transferinde alıcı ve gönderici hakkındaki bilgilerin güvenli bir şekilde ve ivedilikle alınması, saklanması ve iletilmesi yükümlülüğü olan “Travel Rule” gözetilerek düzenlenmiştir. Bu transfer mesajlarında yer alması istenen bilgilerin gönderilmesinde dağıtık defter teknolojisi (DLT – Distributed Ledger Technology) veya mesajlaşmaya imkan veren platform veya uygulama ara yüzü gibi mesajlaşmaya imkan veren yazılım ve teknolojik araçların kullanılabileceği de belirtilmiştir. Anılan yükümlülüklere ilişkin düzenlemeler 25 Şubat 2025 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir.
Kimlik Tespiti (Know Your Customer - KYC)
5 Sıra No’lu ve 19 Sıra No’lu tebliğlerde ve Tedbirler Yönetmeliği’nde yapılan değişikliklerle beraber KVHS’lerin kimlik tespiti yükümlülükleri hakkında yeni bazı düzenlemeler yapılmıştır. Bu kapsamda 5 Sıra No’lu Tebliğ’in eski haline göre basitleştirilmiş tedbirler kapsamında bulunan KVHS’ler, değişikliklerle beraber bu kapsamdan çıkartılmışlardır. 5 Sıra No’lu Tebliğ’in ilgili 2.2.10. maddesi çerçevesinde basitleştirilmiş tedbirler kapsamında kimlik tespiti yapabilen KVHS’ler, bu hükmün “Şans ve Bahis Oyunu Faaliyetleri” ile münhasır kılınmasından dolayı kapsam dışına çıkarılmıştır. Ayrıca KVHS’lerin kimlik tespiti hakkında bazı parasal sınırlara yer verilmiştir.
19 Sıra No’lu Tebliğ’e eklenen geçici maddeyle yüz yüze kimlik tespitine ek olarak uzaktan kimlik tespiti yoluyla müşteri edinme imkanına da erişmişlerdir. Buna göre, KVHS’ler gerçek kişi müşterileriyle sürekli iş ilişkisi tesisinde uzaktan kimlik tespitini Sermaye Piyasası Kurulu (“SPK”) tarafından uzaktan kimlik tespitine ilişkin kripto ekosistemi için yeni düzenlemeler yapılana kadar MASAK düzenlemeleri kapsamında yapacaktır. Gizlilik tabanlı kripto varlıkların alım satımına veya saklanmasına aracılık eden KVHS’lerin uzaktan kimlik tespiti yapamayacağı belirtilmiş ve ilk finansal hareket de dahil olmak üzere KVHS nezdinde gerçekleşecek para yatırma veya çekme işlemlerinde müşterilerin kimlik bilgileri ile uyumlu banka veya kredi kartı hesabı aracılığıyla işlem yapılması zorunluluğu getirilmiştir.
KVHS’lerin, tutar fark etmeksizin sürekli iş ilişkisi tesisinde, işlem tutarı veya birbiriyle bağlantılı olan birden fazla işlemin toplam tutarı 15.000 (on beş bin) Türk Lirası’nı geçen işlemlerde ve elektronik transferler ile KVHS’ler tarafından gerçekleştirilen kripto varlık transferlerinde işlem tutarı veya birbiriyle bağlantılı olan birden fazla işlemin toplam tutarı 15.000 (on beş bin) Türk Lirası’nı geçen işlemlerde kimlik tespiti yapması zorunludur.
Mevcut durumda edinilmiş olan müşteri kimlik tespitlerinin, en geç dört ay içerisinde MASAK düzenlemelerine uygun hale getirilmesi gerekmektedir. Bu durum uzaktan kimlik tespitlerinin yanında yüz yüze kimlik tespitleri için de geçerlidir. Buna göre, KVHS’ler müşterilerine ilişkin kimlik tespitlerini yüz yüze veya uzaktan kimlik tespiti gerekliliklerine uygun hale getirerek buna uygun olarak müşteri edinmelidirler. Anılan yükümlülüklere ilişkin düzenlemelerin 25 Şubat 2025 tarihi itibariyle yürürlüğe gireceği belirtilmiştir.
Uyum Programı Oluşturma Yükümlülüğü
KVHS’ler Uyum Programı Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikler uyarınca uyum programı oluşturacak yükümlüler arasına dahil edilmiştir. Bu kapsamda getirilen düzenlemeyle KVHS’lere, söz konusu Uyum Programı Yönetmeliği’nin yayım tarihinden itibaren, en geç 1 (bir) ay içerisinde -en geç 25 Ocak 2025’e kadar- uyum görevlisi ve uyum görevlisi yardımcısı atama ve bu atamayı izleyen 1 (bir) ay içerisinde de uyum programı oluşturma zorunluluğu getirilmiştir. Bu kapsamda oluşturulan uyum programının belirtilen sürelerde, Uyum Programı Yönetmeliği ekinde bulunan formlarla MASAK’a bildirilmesi gerektiği düzenlenmiştir.
E-Tebligat Sistemi
Tebligat Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle ile beraber KVHS olarak faaliyet yürüten ve SPK tarafından KVHS listelerine dahil edilerek bu durumu ilan edilmiş olan KVHS’lere, söz konusu Tebligat Yönetmeliği’nin yayımlandığı tarih olan 25 Aralık 2024’ten itibaren 1 (bir) ay içerisinde MASAK’a başvurarak elektronik tebligat hesabı açtırma yükümlülüğü getirilmiştir. Bu şekilde KVHS’ler; bankalar, sermaye piyasası aracı kurumları, finansal kiralama, faktoring, finansman şirketleri, sigorta ve emeklilik şirketleri, portföy yönetim şirketleri ve tasarruf finansman şirketleri gibi finansal kuruluşlar ile aynı şekilde MASAK tarafından yapılacak tebligatlar için MASAK tebligat sistemine dahil edilmiştir.
Sonuç
KVHS’ler açısından MASAK mevzuatında yapılan kapsamlı değişiklikler ile beraber kripto varlık transferleriyle kara para aklama, terörizmin finansmanı gibi yasadışı faaliyetlerin önüne geçilebilmesi için önemli adımlar atılmıştır. Halihazırda tabii oldukları SPK mevzuatında geçiş sürecinde olan KVHS’lerin, MASAK mevzuatındaki değişikliklere uyumlarını sağlayabilmeleri için bunları kapsamlı bir şekilde incelemeleri ve gerekli altyapı ve sistemleri dikkatli ve süratli bir şekilde kurmaları gerekmektedir. Her ne kadar MASAK ve SPK gibi düzenleyici otoriteler bu ekosistemi düzenleyerek riski azaltmayı hedefleseler de sektörün uzun vadeli büyümeye devam etmesi için kritik yaklaşımlar getiriyor.
Bu konu hakkında daha fazla bilgi edinmek için info@sadikcapan.com adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Comentarios